Surfgedrag van jongeren

Jongeren tussen 12 en 18 jaar zijn erg actief en sociaal op internet, maar ze blijken niet zo handig als vaak gedacht wordt. De Nederlandse stichting ‘Mijn Kind Online’ deed een onderzoek en publiceerde een rapport met de toepasselijke titel ‘Einstein bestaat niet’. Ze pleiten ervoor om enerzijds jongeren vaardiger te maken in het gebruik van internet, anderzijds doen ze een aantal aanbevelingen om websites die gericht zijn op jongeren gebruiksvriendelijker te maken.

In de realiteit blijkt het niet zo’n vaart te lopen met de ‘generatie Einstein’. De onderzoekers vonden dus geen digitale ‘whizzkids’  die de internetmogelijkheden in hun volle omvang zouden begrijpen en gebruiken, en die enorm behendig zouden zijn in het opzoeken van informatie. Jongeren blijken op internet veel fouten te maken omdat ze dikwijls ongeduldig zijn en slecht lezen. Hierdoor vinden ze vaak niet wat ze zoeken. Anderzijds blijken jongeren zich op internet te ergeren aan reclame, slechte leesbaarheid, onoverzichtelijkheid en registratieverplichtingen.

Jongeren en internet: een greep uit de resultaten

• Jongeren maken weliswaar volop gebruik van sneltoetsen, maar dat soort handigheid geeft volwassenen de verkeerde indruk. Het lijkt alsof jongeren alles weten en kunnen op het web, maar schijn bedriegt. Bij het gebruik van Google bijvoorbeeld blijken ze dikwijls simpele zoekopdrachten zonder succes uit te voeren. Op Wikipedia verdwalen ze nogal eens in de (soms te ingewikkelde) teksten.
• Jongeren hebben veel haast, en hebben de neiging alles ‘vlugvlug’ te doen. Daardoor hebben ze dikwijls al doorgeklikt voor ze in de gaten hebben dat ze eigenlijk al waren waar ze wilden zijn. Ze nemen ook geen tijd om een tekst te lezen en missen dus veel informatie.
• Internetgebruik staat op de tweede plaats wat vrijetijdsbesteding betreft. Op één staat naar buiten gaan met vrienden, maar ‘internetten’ komt voor de mobiele telefoon of sporten.
• Jongeren zijn vooral sociaal bezig op internet waarbij chatten en gebruik van sociale netwerksites  hoog scoren. MSN, Facebook, Hyves (in Nederland) en Netlog (in België) zijn dus bijzonder populair. Wanneer ze ‘gamen’, doen ze dat ook liever samen dan alleen. Daarnaast wordt YouTube hoog gewaardeerd.
• Er blijkt geen sprake te zijn van één ‘homogene internetgeneratie’. Sommigen zijn bijna exclusief met ‘gamen’ bezig, anderen helemaal niet. Slechts een minderheid is creatief met internet bezig (bijvoorbeeld door zelf websites te maken of een blog te onderhouden).
• Jongeren blijken ook vrij ‘conservatief’ wanneer ze surfen.  Ze verwachten daarbij dezelfde dingen op dezelfde plaats op websites. Ze hebben er een hekel aan wanneer de navigatie van een website afwijkt van de norm, en wanneer de home- of contactbuttons niet consequent worden weergegeven. Door hun ongeduld en ‘doorgeklik’ is een consistente opbouw van een website voor hen nog belangrijker dan voor volwassenen.

De eindconclusie van het rapport is tweeledig:  jongeren hebben meer vaardigheden op internet nodig, maar websites zouden ook veel gebruiksvriendelijker kunnen zijn. Dit laatste heeft ook implicaties wanneer online hulpverlening zich wil richten op een jongere doelgroep.

Websites gericht op jongeren: een greep uit de aanbevelingen

Speciale jongerensites zijn er veel minder dan kinderwebsites. Jongeren begeven zich dus vaak in de volwassen digitale wereld. Ze ergeren zich hierbij dikwijls aan dezelfde dingen: opdringerige reclame, niet-werkende links, onoverzichtelijkheid, enzovoort. Tijdens het onderzoek werden gegevens verzameld over de moeilijkheden die jongeren op internet ondervinden. Van daaruit worden 65 aanbevelingen gedaan. Hieronder de meest opmerkelijke.

1. Navigatie

• Maak het hoofd- en submenu visueel duidelijk anders dan de overige tekst op de pagina. Gebruik niet te veel items en subitems in een menu. Gebruik een consistente indeling voor de navigatie, over de hele website, en zorg ervoor dat die op elke pagina ook op dezelfde plaats terugkomt.
• Jongeren klikken vaak zo snel door, dat ze vlug in websites verdwalen. Geef altijd een duidelijke link ‘Home’ aan, bijvoorbeeld als eerste menu-item.
• Maak zichtbaar waar de jongere zich in de website bevindt, door bijvoorbeeld actieve menu-items te ‘highlighten’ (er anders te laten uitzien dan de overige items).  ‘Breadcrumbs’ (of  een ‘kruimelpad’) tonen, kan ook helpen om duidelijk te maken in welk gedeelte men bezig is.
• Bied ook duidelijke contactinformatie aan op de website, en zorg er eveneens voor dat die goed te vinden is.
• Plaats een zoekfunctie bovenaan rechts op de pagina, dat is de meest gebruikelijke plaats.

2. Inhoud en tekst

• Breng het verwachtingspatroon van de doelgroep in kaart en deel de website op basis hiervan in. Probeer na te gaan  op welke woorden er gezocht kan worden, en zorg er dan voor dat de website deze woorden gebruikt om informatie aan te bieden.
• Geef de website een duidelijke titel en overschat de kennis van jongeren niet. Maak gebruik van een ’tagline’, waarin op een korte en duidelijke manier uitgelegd wordt wat de bezoeker op de website kan verwachten. Plaats die bij voorkeur bovenaan de pagina, bijvoorbeeld onder of achter het logo van de website, of boven het hoofdmenu.
• Zorg dat teksten op de website goed leesbaar zijn voor jongeren. Maak zinnen niet te lang en probeer moeilijke woorden te voorkomen. Als er toch moeilijke woorden moeten gebruikt worden, leg die dan uit.
• Houd teksten kort, en makkelijk te scannen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van tussenkopjes of door een opsomming met bullets. Zo valt te voorkomen dat jongeren afgeschrikt worden door te grote tekstblokken.
• Voorkom kinderachtige afbeeldingen, te veel knipperende en bewegende beelden, verschillende lettertypes en te veel verschillende kleuren. Vooral wanneer jongeren op zoek zijn naar informatie hebben ze hier geen boodschap aan. Ze willen ook niet op een ‘kinderlijke’ manier aangesproken worden.
• De vormgeving mag nooit ten koste gaan van de gebruiksvriendelijkheid.
• Bekijk of het mogelijk is om een uitleg over iets via een filmpje te doen. Een goed opgezet ‘how-to’ filmpje kan meer verduidelijken dan een tekstuele uitleg.
• Voorkom dat afbeeldingen eruitzien als banners: afbeeldingen in de rechterkolom van een website worden al snel voor reclame aangezien. Jongeren hebben geleerd deze te negeren.
• Zorg ervoor dat de website snel geladen kan worden. Een overdaad aan afbeeldingen en/of flash-filmpjes maakt een website trager, waardoor potentiële bezoekers sneller wegklikken.
• Als er een formulier moet ingevuld worden, houd dit dan zo kort mogelijk en vraag geen overbodige dingen. Geef daarbij uitleg over hoe velden ingevuld moeten worden. Die uitleg moet niet in het veld, maar voor het veld staan.
• Geef uitleg als er om persoonlijke gegevens wordt gevraagd, waarom dat gebeurt, en wat er met die gegevens zal gedaan worden. Dit geeft een meer betrouwbare indruk.

Meer lezen over jongeren en internet

Het volledige onderzoeksrapport ‘Einstein bestaat niet’, onder redactie van Remco Pijpers & Thomas Marteijn, is te downloaden als pdf.
Einstein bestaat niet, over usability en surfgedrag van jongeren (pdf)

Meer over jongeren en internet in onderstaand kennisdossier:
‘Kinderen veilig online’