Apps in de hulpverlening (1)

Reeds enkele jaren geleden deden ‘Apps’ (kleine softwareprogramma’s die op een smartphone draaien) hun intrede in de gezondheidszorg. Terwijl ‘E-health’ en ‘E-mental health’ stilaan erkende begrippen aan het worden zijn, spreekt men ondertussen ook al over ‘M-health’ of hulpverlening via de mobiele telefoon. De meeste van dergelijke apps zijn te vinden in de medische sfeer. Toch zijn er al enkele beschikbaar die bedoeld zijn voor de sociale of geestelijke gezondheidszorg.

Over apps

Apps die dienst kunnen doen in de hulpverlening zijn, net zoals alle andere apps, gratis danwel betalend te downloaden. Sommige zijn enkel bruikbaar op toestellen met een Apple besturingssyteem (iPhone, iPad), sommige werken enkel op Android toestellen (Samsung, LG, HTC,…), enkele werden ontwikkeld voor meerdere besturingssystemen.

Apps kunnen in principe door iedereen ontwikkeld worden. Wanneer ze als hulpmiddel in gezondheidszorg aangeboden worden is het dus kwestie om onderscheid te maken tussen rommel en kwaliteit, maar er ook op te letten of ze commerciële doeleinden dienen. Het is bijvoorbeeld voor de farmaceutische industrie een koud kunstje om een app te ontwikkelen met als onderliggende doelstelling louter het promoten van hun producten.

Zoals eerder vermeld zitten de meeste apps in het kader van gezondheidszorg in de ‘medische sfeer’ en zijn bedoeld ter ondersteuning van patiënten, maar ook van artsen. Zo kan je via een app je eigen bloeddruk opvolgen, ‘reminders’ krijgen om tijdig je medicatie te nemen, informatie krijgen over ziektebeelden, enz. Een goed overzicht van medische apps is o.a. te vinden op het Nederlandse Artsennet.

Ook binnen de sociale en geestelijke gezondszorg ontstaat er stilaan een groeiende belangstelling voor de inzetbaarheid van apps. In het beste geval zijn ze immers ‘a therapist in your pocket’.

Voordelen van apps in de geestelijke gezondheidszorg

Een mogelijk voordeel van online hulpverlening is dat cliënten ook ’tussen de sessies door’ aan de slag kunnen in hun thuismilieu. Het kan hen immers ondersteunen bij het direct trainen van nieuwe vaardigheden in ‘real life’ wat ‘empowerment’ ten goede komt. Het gebruik van een app maakt dit nog eenvoudiger en toegankelijker. Wanneer een cliënt niet thuis achter zijn computer hoeft te zitten, maar gebruik kan maken van een smartphone, dan kan hij waar en wanneer dan ook gebruik maken van de online ondersteuning. De opgeslagen data kunnen ook gesynchroniseerd worden met een programma dat op een website staat.

Bijvoorbeeld een cliënt met een sociale angststoornis volgt een online of ‘blended’ programma waarbij hij zijn angstniveau moet registreren, ‘niet-helpende gedachten’ kan uitdagen en gevraagd wordt te letten op zijn ademhaling in stressvolle situaties. Wanneer hij in stressvolle situaties terecht komt waarbij hij zich angstig begint te voelen, kan er ‘hier-en-nu’ gebruik gemaakt worden van de online hulpmiddelen via de app op een smartphone. Als de cliënt later het volledige programma op zijn thuiscomputer raadpleegt vindt hij daar alle gegevens terug.

Wanneer een hulpverlener toegang heeft tot deze data dan geeft dat een goed beeld over het functioneren van de betreffende cliënt tussen de verschillende sessies. Het levert bruikbaar materiaal waarmee tijdens een volgende sessie kan gewerkt worden.

In de geestelijke gezondheidszorg kunnen apps ingezet worden voor mensen met informatieverwerkingsproblemen en concentratiestoornissen, zoals dat bij autisme, ADHD-ADD of verstandelijke beperking het geval is, maar ook bij stemmingstoornissen, verslavingsproblemen of andere klachten.

In Ierland ontwikkelden onderzoekers Gavin Doherty and Mark Matthews (Trinity College, Dublin) een smartphone app die door verschillende therapeuten werd uitgetest en zeer bruikbaar bleek. Het gaat om de ‘mobile mood diary’ waarmee jongeren (en volwassenen) hun stemming en eventueel symptomen kunnen registreren, die vervolgens in grafieken worden weergegeven. Vooral jongeren hebben dikwijls een broertje dood aan schrijf- of registratie opdrachten die gebruikt worden in CBT, maar de app blijken ze vlot te gebruiken en zelfs plezierig te vinden. De commentaar van Alan Delahunty (één van de testers-therapeuten): “You get a complete printout of their mood, their energy level, their sleep patterns, and any comments they’ve made over the week or two. And then you can put that down on the table in front of you, and use it to discuss the therapy with them.”

Meer voorbeelden

Op vraag van het Dr. Leo Kannerhuis werd de ‘Dunov digitale coach’ ontwikkeld (iPhone, betalend). Er is ook een themaspecifieke digitale coach voorhanden die in schoolsituaties kan gebruikt worden. Een digitale coach voor werksituaties is momenteel in ontwikkeling.

De ‘ADD8’ (iPhone, betalend) is vooral ontwikkeld om mensen met ADHD of ADD te helpen bij het structureren van hun leven, maar is ook bruikbaar voor anderen. Naast hulp bij taken probeert de app inzicht te geven in denkfouten die hinderlijk kunnen zijn.

Het Nederlandse Landelijk Netwerk Autisme nam het initiatief voor de ‘SociaalOpStap’ app (Android, gratis). In combinatie met een website applicatie vormt het een digitale sociale handleiding. De website biedt een groot aantal stappenplannen voor moeilijke sociale situaties, onderverdeeld in thema’s zoals ‘begroeten’, ’troosten’, ‘compliment geven’, enz. Alles wordt visueel in stripverhaalvorm uitgebeeld en kan aangepast worden aan de persoonlijke situatie. De app kan als ‘handleiding’ overal geraadpleegd worden.

Ithaka is een voorziening in Oostende voor mensen met een verstandelijke beperking. Het beschouwt zich niet als een (klassiek) dagcentrum, maar als een coachingcentrum dat mensen zoveel mogelijk wil helpen om zichzelf te helpen. In het kader van een Flanders Care project wordt de ‘BlueCall Phone’opgezet met o.a. de app ‘BlueAssist’ (iPhone). De app zou eind 2012 vrij verkrijgbaar zijn. Onderstaand filmpje laat het allemaal zien.

Bij stemmingstoornissen kunnen eveneens apps aangewend worden. Op de website ‘gripopjedip’, ontwikkeld door Trimbos, kunnen jongeren aan de slag met hun sombere gevoelens en depressieve klachten. De site bevat informatie, maar ook een interactieve groepscursus, een stemmingsmeter, een dagboek, enz. Via de ‘Gripopjedip’ app (iPhone, gratis) kan er nu overal ingelogd worden door deelnemers.

‘Therappi Stemming’ (iPhone, gratis) van MoleMann Mental Health is een app om depressieve klachten tegen te gaan. Het werkt voornamelijk volgens de principes van de cognitieve gedragstherapie. Gebruikers kunnen negatieve gedachten uitdagen en beschikken over een stemmingsmeter.

Het Engelstalige ‘T2 Mood Tracker’ (Apple en Android, gratis) is een meer algemene stemmingsmeter waarbij op diverse schalen kan gescoord worden, zoals: angst, depressie, hersenbeschadiging, post-traumatische stress en algemeen welbevinden. Het monitoren van de stemming kan als een volledige zelfhulp tool gebruikt worden, maar de verzamelde gegevens kunnen ook gedeeld worden met een hulpverlener.