Online hulp Vlaamse CGG 2016

Minister Vandeurzen formuleerde een beleidsplan online hulpverlening voor 2016-2017. In dit kader zullen twee acties bijzondere aandacht krijgen. Daarnaast worden er incentives gegeven om enkele concrete initiatieven op te starten of verder te ondersteunen.

Voor alle duidelijkheid, het beleidsplan richt zich op de volledige openbare welzijnssector: GGZ, CAW, jeugdhulp, ouderen- en gehandicaptenzorg, CLB, enzovoort. In dit artikel wordt echter enkel ingegaan op wat dit kan betekenen voor de Vlaamse Centra Geestelijke Gezondheidszorg.

De 2 beleidsacties

Wat de term ‘online hulpverlening’ betreft is het noodzakelijk om aan te stippen dat deze term in een brede betekenis moet geïnterpreteerd worden. Het gaat hier zowel om ‘pure’ online hulp (via chat, online zelfhulp of online begeleiding), ‘blended’ hulp (face-to-face gesprekken ondersteund door specifieke online toepassingen), als algemeen ondersteunende online hulpmiddelen (zoals online bevragingen, tests, aanmeldingen, en het gebruik van e-mail, SMS en sociale media).

In het kader van het beleidsplan zouden er in de loop van 2016-2017 volgende acties plaatsvinden:

• Oprichten van een ‘Intersectoraal aanspreekpunt online hulp’, dit is eigenlijk een ‘kenniscentrum’ zonder het als dusdanig te benoemen. Het is de bedoeling dat dit ‘aanspreekpunt’ de bestaande expertise zal bundelen, ondersteuning zal bieden voor ontwikkeling en implementatie, en de kwaliteit van online hulpverlening zal bevorderen.
• Een uitrol voor directies en coördinatoren, om hen kennis te laten maken met de mogelijkheden van online hulp. Door het presenteren van inspirerende voorbeelden, een overzicht te geven van reeds bestaande projecten en plannen, voorwaarden voor implementatie te bekijken, en het algemene beleid en de ondersteuningsmogelijkheden (o.a. via het aanspreekpunt) te bespreken.

Voor de CGG is het goed nieuws dat de twee koepelverenigingen (Zorgnet-Icuro en FDGG) de handen in elkaar willen slaan om de hogergenoemde uitrol te ondersteunen en te begeleiden. In dit kader werd reeds een eerste overlegmoment voor directies en middenkaders vastgelegd op 25 januari 2016.

Kanttekeningen bij de 2 beleidsacties

Een ‘intersectoraal aanspreekpunt’ is vanzelfsprekend een goede zaak. Niemand kan hier tegen gekant zijn (tenzij hardcore online hulp haters). Kwestie is echter of dit enkel een mooi klinkende term blijft, dan wel of er daadwerkelijk in geïnvesteerd wordt. In de huidige economische omstandigheden valt natuurlijk niet te verwachten dat er grote budgetten worden vrij gemaakt, maar een minimale personeelsbezetting is wel nodig om minstens een goede opstart te verzekeren.

Een uitrol voor directies en coördinatoren valt eveneens toe te juichen. Als zij niet ‘mee’ zijn dan plaatst dit de betrokken hulpverleners in een verweesde positie. Het valt dus aan te raden om gelijklopend een uitrol voor hulpverleners (die op sommige gebieden reeds bezig is) levend te houden. Hierdoor kan vermeden worden dat implementatie van online hulpverlening een top-down verhaal wordt.

De verdere uitrol voor hulpverleners kan volgens twee sporen verlopen:

• Generiek. Een generiek aanbod voor hulpverleners richt zich op thema’s die betrekking hebben op ‘mediawijsheid’, zoals: omgaan met e-mails, inzetten en gebruiken van sociale media, internetbeveiliging, en kennismaken met online mogelijkheden en applicaties.
• Specifiek. Een specifieke uitrol heeft eerder te maken met het concreet trainen van een online methodiek met behulp van een welbepaalde applicatie (of geheel van applicaties). Naast een hands-on training kunnen hulpverleners dan verder opgevolgd worden aan de hand van intervisies en via monitoring.

Incentives

Cliëntportaal voor de CGG

Door de overheid werd een plan goedgekeurd om een cliëntportaal te maken dat op termijn door alle CGG zal kunnen gebruikt worden. Het is de bedoeling dat dit portaal naadloos zal  aansluiten bij EPD 2.0 (Elektronisch Patiënten Dossier 2.0), dat eveneens in ontwikkeling is. CGG PassAnt is initiatiefnemer van dit project. Vier andere CGG hebben zich hierbij aangesloten: CGG Vagga, CGG Kempen, CGG De Pont & CGG ZOV. De technische ontwikkeling wordt opgenomen door TrompBX.

Het cliëntportaal zal volgende mogelijkheden kunnen bieden voor cliënten:

• Online aanmelding, eventueel gevolgd door verdere screening en extra tools om de wachttijd te overbruggen.
• Online inzage van dossier, (be)handelingsplan en verslagen.
• Online communicatie via beveiligde berichten, afspraken aanvragen, en commentaar geven op verslagen en sessies.
• Bijkomende functionaliteiten: een eenvoudige dagboekapplicatie (tekstvak) waarbij nota’s al dan niet kunnen gedeeld worden met een hulpverlener, lezen van psycho-educatie en uitwisselen van documenten.
• Er wordt onderzocht in hoeverre online hulp applicaties in dit portaal kunnen geïntegreerd worden. Hierdoor zullen cliënten en hulpverleners slechts 1 keer moeten inloggen om zowel toegang te hebben tot het portaal, als tot de andere applicaties. Hierbij wordt gedacht aan: TelePsy (online diagnostiek), Alcoholhulp, Online dagboek (voormalig Tetra project), Minddistrict, een chatapplicatie, en mogelijk nog andere applicaties die bij CGG in gebruik zijn (of waar plannen rond bestaan). Ideaal zou zijn dat cliëntendata uit deze applicaties ook hun weerslag vinden in het EPD, in zoverre het CGG cliënten betreft.

Het cliëntportaal zal bovenstaande mogelijkheden bieden, maar alle CGG en de betreffende hulpverleners zullen zelf kunnen bepalen wat ze beschikbaar maken aan cliënten en wanneer ze dat doen. Daarnaast kan er ook per cliënt beslist worden wat aangeboden wordt en wat niet.

In de loop van 2016 zal een pilot lopen in hogergenoemde CGG.

Depressiehulp

Dit is een initiatief van CGG De Pont & CGG Kempen. Enigszins gemodelleerd naar Alcoholhulp, waarbij op termijn drie onderdelen zullen ontwikkeld worden: publieke info met zelftest(s), online zelfhulp en begeleiding.

Tijdens de pilot in 2016 zal de opzet echter beperkt worden tot een publiek informatiegedeelte en een blended begeleidingsgedeelte (dus nog geen rechtstreeks online aanbod) dat in eerste instantie zal worden uitgetest in de organiserende CGG’s. Later zullen alle CGG er gebruik van kunnen maken.

Enkele nieuwe elementen die voorzien worden:

• Het programma zal meer kunnen gepersonaliseerd worden en de verschillende modules kunnen ook losstaand worden aangeboden.
• Monitoring van cliënten op langere termijn via het zogenaamde ‘event-’ of ‘experience sampling’ (mogelijk aan de hand van een smartphone app). Het is immers bekend dat 50% van mensen met depressie na enige tijd terugvalt. Vroegtijdig kunnen ingrijpen bij beginnend herval is een meerwaarde. Prof. Patrick Luyten heeft in dit verband expertise ontwikkeld bij online projecten in o.a. Engeland en Chili.
• Op termijn is het de bedoeling online connectie te kunnen maken met bijvoorbeeld 1813 Zelfmoord of Tele-onthaal.

Alcoholhulp

Dit project (bestaande uit Alcoholhulp, Cannabishulp en Drughulp) is een initiatief van CAD-Limburg en CGG Kempen. Het werd voordien gefinancierd met federale middelen. De Vlaamse overheid en administratie hebben nu beslist de financiering over te nemen. Ook de blended uitrol in een aantal CGG is hierbij inbegrepen.

Kanttekeningen bij deze initiatieven

Het is positief dat er een integratie komt tussen EPD en het CGG cliëntportaal. Bijkomende integratiemogelijkheden voor andere e-health applicaties zijn eigenlijk een must. Niet enkel voor bestaande online toepassingen maar ook voor toekomstige projecten. E-(mental) health is immers nog in volle ontwikkeling. Afspraken rond een ‘koppeltaal’, waarmee applicaties met elkaar kunnen communiceren, dringen zich op. Het ontbreken van dergelijke koppeltaal blijkt o.a. in Nederland en de Verenigde Staten een belangrijke remmende factor te zijn, zowel wat ontwikkeling als implementatie van e-health betreft.

Naast de technische ontwikkeling zal er veel aandacht moeten gegeven worden aan de implementatie op de werkvloer. Bij hogergenoemde projecten gaat het immers voornamelijk om blended hulp, waarbij face-to-face contacten gecombineerd worden met online toepassingen. Bij ‘pure’ online hulp zijn enkele enthousiaste hulpverleners voldoende, maar in dit geval is het kwestie om veel meer mensen aan te spreken, en opleiding met opvolging te voorzien. Van groot belang hierbij is het creëren van voldoende draagvlak bij hulpverleners én cliënten, door ze vanaf het begin bij de ontwikkeling te betrekken.

Meer info

Meer over de mogelijke knelpunten rond implementatie van online hulpverlening in de Vlaamse CGG is te vinden in dit artikel.

In opvolging van het Flanders’Carecongres onlinehulp voor welzijn en gezondheid verwerkten onderzoeksmedewerkers van de Arteveldehogeschool de bevraging bij directies van welzijns- en zorgorganisaties omtrent hun onlinehulprealisaties en -plannen.
Het rapport: ‘Onlinehulp in verscheidenheid – november 2015’ (pdf). De resultaten voor de CGG en de sector verslavingszorg zijn te vinden vanaf pagina 25.